«Όλα είναι ρητορική!; περί της περιφρονήσεως της ρητορικής τέχνης»: Διάλεξη του Δρ. Γρηγόρη Κατσακούλη στο Βερολίνο

Η πανάρχαια τέχνη της ρητορικής διχάζει τα πνεύματα. Οι μεν την εκτιμούν ως απαραίτητη βοηθητική επιστήμη της σαφούς γλωσσικής διατύπωσης, αναγνωρίζοντάς την ως θεμέλιο του επιτυχημένου λόγου από την αρχαιότητα μέχρι σήμερα.

Για άλλους παρουσιάζει υψηλή τοξικότητα, ικανή, ακόμη και σε ελάχιστες δόσεις, να καταστρέψει την πειστικότητα Και οι δύο πλευρές αντιλαμβάνονται τη ρητορική ως όργανο το οποίο μπορεί κανείς να χρησιμοποιήσει ή πρέπει να αποφύγει. Και οι δύο πλευρές παραγνωρίζουν, ωστόσο, τη λογοκεντρικότητα της γλώσσας. Η γλώσσα δεν είναι ένα εργαλείο που χρησιμοποιεί κανείς. Ζούμε και αγαπούμε και μισούμε και απολαμβάνουμε και επιχειρηματολογούμε μέσα στη γλώσσα. Είναι σαν ένα πλοίο στη θάλασσα της ζωής, το οποίο δεν μπορούμε να εγκαταλείψουμε για πολύ, πράγμα που καθιστά ακόμη πιο ακατανόητη την περιφρόνηση της ρητορικής. Ενάντια στο ρεύμα των πιστών οπαδών της αυθεντικότητας και θιασωτών της εσωτερικότητας, η διάλεξη αυτή είναι μια απολογία επί τη βάσει της «θεμελιώδους ρητορικής» (Fundamentalrhetorik) και θέτει υπό νέο φως πράγματα παγκοίνως γνωστά: τη σωκρατική πλάνη της λογικής και τη ρητορική της δομή, την εμπρόθετη στόχευση των μεταφορικών εικόνων, τα δραματουργικά στοιχεία των μουσικών εκτελέσεων. Οι κίνδυνοι που διατρέχει η δημοκρατική μας κοινωνία σήμερα από μια «γυμνή» ή και χειραγωγούσα ρητορική είναι μικρότεροι από ό,τι είναι γνωστό ότι συμβαίνει στις δικτατορίες. Ο ορθολογισμός του διαλόγου και κατ’ επέκτασιν οι δημοκρατίες με όλες τις πτυχές τους μπορούν να εξελιχθούν μόνον αν, μπροστά σε απαράδεκτα φαινόμενα ορισμένων ΜΜΕ και στην κατάχρηση της πληροφορικής τεχνολογίας, σταματήσουμε να βλέπουμε την καλλιέργεια της γλώσσας και του διαλόγου σαν πολυτελές αξεσουάρ και αρχίσουμε να την βλέπουμε ως πολιτισμικό θεμέλιο μιας δημοκρατικής κοινωνίας.

Τετάρτη, 22 Μαΐου 2013, ώρα 20:00
Ελληνικό Ίδρυμα Πολιτισμού Βερολίνου
Wittenbergplatz 3 A, 10789 Berlin