Γιάννης Αυγερινός [Αλεξάνδρεια 1949]
Νυχτερινό και Χορός για σόλο πιάνο, 1978
Νυχτερινό: Larghetto – Piu mosso – Poco piu mosso – Il tempo precedente – Con moto
Χορός: Allegretto – Coda: meno mosso
Γιάννης Αυγερινός – Νυχτερινό και Χορός
Ο Γιάννης Αυγερινός, ανιψιός του θεατρικού συγγραφέα Ιάκωβου Καμπανέλλη, γεννήθηκε στην Αλεξάνδρεια της Αιγύπτου. Έζησε τα παιδικά του χρόνια στην Ιμπραημία, την ελληνική συνοικία της πόλης, και μαθήτευσε στην Πρατσίκειο Σχολή. Στην Αλεξάνδρεια έλαβε και τα πρώτα μαθήματα μουσικής, με την πιανίστα Καίτη Μυρίση, και έδωσε την πρώτη του συναυλία στην ηλικία των δέκα ετών στο γαλλικό ρωμαιοκαθολικό Κολλέγιο του Αγίου Μάρκου (Collège Saint Marc). Στην Αθήνα σπούδασε κλασική φιλολογία στο Πανεπιστήμιο Αθηνών. Επίσης μελέτησε πιάνο με τη Μαρία Κορνηλάκη, ανώτερα θεωρητικά με τον Μιχάλη Βούρτση και ενορχήστρωση με τον Σώτο Βασιλειάδη στο Εθνικό Ωδείο. Ολοκλήρωσε τις μουσικές σπουδές του στο Trinity College of Music στο Λονδίνο, με καθηγητές την Εύα Μπερνάτοβα [Eva Bernáthová] στο πιάνο, τον Άντονιν Τουτσάπσκι [Antonín Tučapský] στη σύνθεση και τον Μπέρναρντ Κιφ [Bernard Keeffe] στη διεύθυνση ορχήστρας. Επιστρέφοντας στην Αθήνα διηύθυνε πολυάριθμα μουσικά σύνολα (Εργαστήρι Παλαιάς Μουσικής σε συνεργασία με το Χορωδιακό Εργαστήρι Αθηνών, σύνολα μουσικών της Κρατικής Ορχήστρας Αθηνών κ.ά.) και εργάστηκε ως ενορχηστρωτής και παραγωγός στην ΕΡΤ. Επίσης, συνεργάστηκε στενά με τη σπουδαία Αλεξανδρινή σολίστ του πιάνου Γιολάντα Σεβέρη-Ευσταθόγλου. Mε το σύνολό τους Pro Musica παρουσίασαν κυρίως έργα του 20ού αιώνα (συχνά πρώτες εκτελέσεις), σε εποχές που η σύγχρονη μουσική δεν είχε ευρεία απήχηση.
Κατά τις τελευταίες τέσσερις δεκαετίες έχει διδάξει ανώτερα θεωρητικά, σύνθεση και μορφολογία, αρχικά στο Εθνικό Ωδείο και εν συνεχεία στο Αθηναϊκό Ωδείο, μετέπειτα Μουσικό Σύνδεσμο Αθηνών, του οποίου είναι ιδρυτής και διευθυντής. Ένας μεγάλος αριθμός μουσικών της σύγχρονης ελληνικής μουσικής σκηνής (μαέστροι, συνθέτες, πιανίστες, παιδαγωγοί) έχει μαθητεύσει στις τάξεις του. Υπήρξε επίσης μέλος εξεταστικών επιτροπών ωδείων τόσο στην Ελλάδα, όσο και στην Κύπρο.
Έχει συνθέσει έργα για πιάνο (2 Impressions, 3 Bagatelles, Άλμπουμ για παιδιά), για φωνή και πιάνο (τραγούδια για διάφορες φωνές σε ποίηση Νικηφόρου Βρεττάκου, Κωστή Παλαμά, Σαρλ Πεγκύ κ.ά.), για χορωδία (κομμάτια σε ποίηση Φεδερίκο Γκαρθία Λόρκα και σε παλαιά κινεζική ποίηση), για ορχήστρα (Συμφωνιέτα για μικρή ορχήστρα, Σουίτα Prokofiana για μεγάλη ορχήστρα), έργα μουσικής δωματίου (Μαουτχάουζεν: Σουίτα για το ομώνυμο έργο του Ιάκωβου Καμπανέλλη για βιολοντσέλο σόλο και σε μια δεύτερη εκδοχή για βιολοντσέλο, πιάνο και κρουστά), καθώς και σκηνική μουσική (Όνειρο καλοκαιρινής νύχτας). Το έργο του χαρακτηρίζεται από ένα ελεύθερο ατονικό ύφος στο οποίο κυριαρχούν εκτενείς μελωδικές γραμμές και αντιστικτικές τεχνικές.
Το Νυχτερινό και Χορός για πιάνο σόλο είναι σύνθεση που ανάγεται στα χρόνια της ωδειακής μαθητείας του Γιάννη Αυγερινού. Ήταν η εποχή που άκουγε παθιασμένα Κλωντ Ντεμπισύ, Μωρίς Ραβέλ, Σεργκέι Προκόφιεφ και ανακάλυπτε τον Γιώργο Σεφέρη. Ένα μικρό, άτιτλο σεφερικό ποίημα, το πρώτο της σειράς Επί σκηνής από τα Τρία κρυφά ποιήματα (1966), αποτέλεσε την έμπνευση για τη σύνθεση τούτου του δίπτυχου πιανιστικού έργου («Ήλιε παίζεις μαζί μου/ κι όμως δεν είναι τούτο χορός/ η τόση γύμνια/ αίμα σχεδόν/ γι’ άγριο κανένα δάσο·/ τότε–»). Στο έργο ο συνθέτης συνταιριάζει το ύφος των «χαρακτηριστικών κομματιών» (Characterstücke) του 19ου αιώνα με το συνθετικό ιδίωμα του Προκόφιεφ. Στο Νυχτερινό εναλλάσσονται ανάμεσα στα δύο χέρια δύο μελαγχολικές, νοσταλγικές μελωδίες σε ρυθμό ήρεμου βαλς, ανάμεσα στις οποίες παρεμβάλλεται ένα ανάλαφρο ρυθμικό μοτίβο-γέφυρα. Στον επακόλουθο –ξεκάθαρα σαρκαστικό και εύθυμο– Χορό το μελωδικό υλικό μοιράζεται επίσης στα δύο χέρια. Διακριτή είναι η ορχηστρική σκέψη του Αυγερινού, όπως απορρέει από τις σχετικές ερμηνευτικές ενδείξεις (quasi pizzicato, quasi campanelli) και τη χρήση ορχηστρικών τεχνικών (tremolo). Το κομμάτι είναι αφιερωμένο στον μαέστρο και συνθέτη Μιχάλη Βούρτση «ως ελάχιστη ανταπόδοση για όσα, με πολλή αγάπη, μου δίδαξε, και όχι μόνο στη μουσική».
Κείμενο: Ναταλία Γεράκη
Μορφολογική ανάλυση έργου: Απόστολος Παληός
Ερμηνεία: Απόστολος Παληός, πιάνο
Ηχοληψία: Κώστας Κατσαντώνης | Στούντιο Ήχου ΤΜΣ ΕΚΠΑ, 2021
Η παρτιτούρα του Νυχτερινού και Χορού προέρχεται από το Αρχείο Ελλήνων Μουσουργών Θωμά Ταμβάκου.
H ηχογράφηση του Νυχτερινού και Χορού του Γιάννη Αυγερινού πραγματοποιήθηκε με τη συναίνεση του συνθέτη.
ΠΗΓΕΣ
Ιδιωτικό αρχείο Γιάννη Αυγερινού
Καλογερόπουλος Τάκης, Το λεξικό της ελληνικής μουσικής, τόμος 5, εκδ. Γιαλλελή, Αθήνα 1998
Σεφέρης Γιώργος, «Επί σκηνής / Α’» από τα Τρία κρυφά ποιήματα, επιμ. Άννα Λόντου, εκδ. Ίκαρος, Αθήνα 1966, www.greek-language.gr/digitalResources/Literature/tools/ concordance/ browse.html?cnd_id=1&text_id=3199 (ημερομηνία πρόσβασης: 1/10/2023)
Συμεωνίδου Αλέκα, Λεξικό Ελλήνων συνθετών, εκδ. Φίλιππος Νάκας, Αθήνα 1995¹