Υλοποιήθηκε το πρόγραμμα δράσεων για την ανάδειξη της Ουκρανικής Πολιτιστικής κληρονομιάς.
Το Δίκτυο Μορφωτικών Ινστιτούτων Ευρωπαϊκής Ένωσης (EUNIC) Παράρτημα Αθηνών, την προεδρία του οποίου ασκεί το Ελληνικό Ίδρυμα Πολιτισμού, υλοποίησε το πρόγραμμα «UKRAINIAN CULTURAL HERITAGE UNDER THREAT». Ο κύριος στόχος του προγράμματος ήταν να εκθέσει στο ελληνικό κοινό και φορείς, στοιχεία της άυλης και υλικής ουκρανικής πολιτιστικής κληρονομιάς, καθώς και τις συνέπειες του πολέμου σ’ αυτήν.
Το πρόγραμμα υλοποιήθηκε από το Ελληνικό Ίδρυμα Πολιτισμού, το Ελληνικό Υπουργείο Εξωτερικών και την Πρεσβεία της Ρουμανίας στην Αθήνα.
Οι δράσεις του προγράμματος αυτού, απέβλεπαν σε έναν διάλογο, με σκοπό μια ισχυρότερη διασύνδεση μεταξύ της ουκρανικής, της ελληνικής και ευρωπαϊκής κοινωνίας, αλλά και τη γενικότερη ευαισθητοποίηση για τις τραγικές συνέπειες του πολέμου στο πεδίο του πολιτισμού.
Το πρόγραμμα «UKRAINIAN CULTURAL HERITAGE UNDER THREAT» υλοποιήθηκε με την χορηγία του Culture of Solidarity-EUNIC Ukraine Fund, σε συνεργασία με το Ευρωπαϊκό Πολιτιστικό Ίδρυμα και την EUNIC, και την κύρια χρηματοδότηση του ΙνστιτούτουΓκαίτε καθώς και την ευγενική συνεισφορά του Γαλλικού Ινστιτούτου και του Ινστιτούτου Θερβάντες. Σημαντική επίσης ήταν και η αρωγή της Πρεσβείας της Ουκρανίας στην Ελλάδα.
Το πρόγραμμα περιελάμβανε τις κάτωθι δράσεις:
Έκθεση φωτογραφίας των επτά ουκρανικών μνημείων Παγκόσμιας Πολιτιστικής Κληρονομιάς UNESCO, καθώς και την σχετική υποψηφιότητα για ένταξη σ’ αυτά του ιστορικού κέντρου της Οδησσού.
Συγκεκριμένα παρουσιάστηκαν:
Ο Καθεδρικός ναός της Αγίας Σοφίας, τα μοναστηριακά κτήρια, η Λαύρα του Κιέβου, και η Εκκλησία του Σωτήρος στο Μπερεστόβ.
Το Ιστορικό κέντρο του Λβιβ (Το Ψηλό Κάστρο και η περιοχή γύρω από τον λόφο του Κάστρου, Ο Καθεδρικός Ναός του Αγίου Γιούρα)
Το γεωδαιτικό τόξο Struve
Τα αρχέγονα δάση οξιάς των Καρπαθίων και άλλων περιοχών της Ευρώπης
Η Κατοικία Μητροπολιτών Βουκοβίνης και Δαλματίας
Η Αρχαία πόλη της Ταυρικής Χερσονήσου και η Χώρα της
Οι ξύλινες εκκλησίες της Περιφέρειας των Καρπαθίων στην Ουκρανία
και τέλος η υποψηφιότητα της Οδησσού
Ημερομηνία – Τόπος διεξαγωγής: 22/12/2022, Γαλλικό Ινστιτούτο.
Η έκθεση θα λειτουργήσει και θα είναι ανοικτή για το κοινό έως τις 9/2/2023.
Συναυλία με παραδοσιακή ουκρανική μουσική – μια συνεργασία του ουκρανικού σχήματος «Malva» και της ορχήστρας παραδοσιακής μουσικής «Εστουντιαντίνα Νέας Ιωνίας». Στις 16/12/2022 στην αίθουσα συναυλιών του Ινστιτούτου Γκαίτε. Το τρίο μπαντούρας «Malva» (καλλιτεχνική διευθύντρια Νίνα Μοροζέβιτς) και η ορχήστρα «Εστουδιαντίνα» Νέας Ιωνίας (καλλιτεχνικός διευθυντής Ανδρέας Κατσιγιάννης) παρουσίασαν μια συναυλία με ουκρανική και ελληνική παραδοσιακή μουσική.Ο θαυμάσιος ήχος του παραδοσιακού μουσικού οργάνου της Ουκρανίας, μαζί με τα φωνητικά των διακεκριμένων καλλιτεχνίδων Νίνα Μοροζέβιτς, Τετιάνα Βασίλτσιβ και Γαλίνα Σουκένιτς μας έδωσαν μια νότα από την άυλη πολιτιστική κληρονομιά της Ουκρανίας, ενώ η ορχήστρα «Εστουδιαντίνα» μάς ταξίδεψε στους γνωστούς ήχους της ελληνικής παραδοσιακής μουσικής.
Ημερομηνία: Τόπος διεξαγωγής: 16/12/2022, Ινστιτούτο Γκαίτε
Στρογγυλή τράπεζα με θέμα τις συνέπειες του πολέμου επί της ουκρανικής πολιτιστικής κληρονομιάς, με σκοπό την αναγνώριση των τρεχουσών αναγκών και την διαμόρφωση προτάσεων για το πώς μπορούν οι κοινότητές μας να συνεισφέρουν στην αντιμετώπισή τους.
Στόχος αυτής της συζήτησης ήταν να επισημανθούν οι καταστροφικές συνέπειες του πολέμου και της κατοχής στην υλική και άυλη πολιτιστική κληρονομιά της Ουκρανίας, προκειμένου να εντοπιστούν οι αναδυόμενες ανάγκες και να διατυπωθούν ορισμένες συστάσεις για το πώς να αντιμετωπίσουμε και συνεισφέρουμε συλλογικά, ως Ευρώπη , σε αυτές τις ανάγκες.
Διακεκριμένοι ομιλητές έκαναν παρεμβάσεις στις εξής κατευθύνσεις:
Η ουκρανική πολιτιστική κληρονομιά και ο πόλεμος
Ο Anton Hladun, Κορυφαίος Εμπειρογνώμονας στον τομέα της πολιτιστικής κληρονομιάς, Τμήμα Πολιτιστικής Κληρονομιάς, Υπουργείο Πολιτισμού, Ουκρανία, ο οποίος στη παρέμβασή του επεσήμανε τις συνέπειες του πολέμου και της κατοχής στα μνημεία, στα μουσεία, σε ιστορικά κτήρια καθώς επίσης και σε ιστορικές γειτονιές από τη μια, και από την άλλη, τις συνέπειες σε ανθρώπινες απώλειες και ως εκ τούτου στην τραγική πλέον υποστελέχωση των υπηρεσιών και ειδικότερα σε ειδικευμένο προσωπικό.
Η Δρ. Valentyna Teleutsia, εθνολόγος, ειδικός σε θέματα άυλης πολιτιστικής κληρονομιάς, Ουκρανικό Πολιτιστικό Ίδρυμα, από την πλευρά της, επεσήμανε τις αντίστοιχες συνέπειες στην άυλη έκφραση του ουκρανικού πολιτισμού, καθώς ο πόλεμος, από την μία, είχε ως αποτέλεσμα την φυσική αδυναμία να λειτουργήσουν οι εκφραστές αυτού του πολιτισμού, τον εκτοπισμό από τις εστίες τους, και την αδυναμία να εκπαιδεύσουν νέα παιδιά στις διάφορες τεχνικές και τέχνες, αλλά και συνέπειες περιβαλλοντικές, που επηρεάζουν την παραδοσιακή άγρια μελισσοκομία.
Η Δρ. Margarita Aradzhyoni, ιστορικός, με επίκεντρο την εθνική ιστορία και τον πολιτισμό της περιοχής της Κριμαίας, που επεσήμανε την δράση των ρωσικών δυνάμεων κατοχής στην περιοχή, που συμπεριλαμβάνουν την αποψίλωση διαφόρων μουσείων από τα εκθέματά τους, αλλά και την καταστροφή ιστορικών κτηρίων με ιδιαίτερο αρχιτεκτονικό ενδιαφέρον.
Γενικότερα, οι ομιλητές επεσήμαναν την ανάγκη υποστήριξης της Ουκρανίας σε τεχνογνωσία για την καταγραφή και ψηφιοποίηση εκθεμάτων, στην εκπαίδευση στελεχών, ακόμα και σε γνώση ξένων γλωσσών, αλλά και στην σωστότερη κατανόηση των διεθνών συμβάσεων, καθώς αρκετές από αυτές έχουν μεταφραστεί από τη ρωσική γλώσσα και όχι από την κύρια γλώσσα σύνταξής τους.
Το εξωτερικό περιβάλλον: υποστηρικτικά εργαλεία και πολιτικές
Η Δρ. Άρτεμις Παπαθανασίου, Ανώτερη Νομική Σύμβουλος, Υπουργείο Εξωτερικών, Ελλάδα, αναφέρθηκε στο πλαίσιο προστασίας της πολιτιστικής κληρονομιάς σε εμπόλεμες καταστάσεις, σύμφωνα με την διεθνή σύμβαση της UNESCO, στην οποία συμμετέχει και η Ρωσία – και ως εκ τούτου και στις υποχρεώσεις της.
Η Δρ. Κουζίνια Κατραμάδου, Εμπειρογνώμονας Σύμβουλος Α’, Γραφείο Διυπουργικής Συνεργασίας, Γ’ Γενική Διεύθυνση Ευρωπαϊκών Υποθέσεων, Υπουργείο Εξωτερικών, η οποία αναφέρθηκε στις σχετικές ενέργειες της Ευρωπαϊκής πλευράς και τα διάφορα εργαλεία και προγράμματα που αφορούν στην ενίσχυση της πολιτιστικής δράσης και παραγωγής, μεταξύ των οποίων και αυτή της EUNIC, επισημαίνοντας μάλιστα ότι τον Δεκέμβριο το Ουκρανικό Ίδρυμα Πολιτισμού έγινε δεκτό ως μέλος στους κόλπους της.
Τέλος, η Δρ. Ελένη Ράπτη, αρχαιολόγος, επικεφαλής των Διεθνών Σχέσεων, της Γενικής Διεύθυνσης Αρχαιοτήτων, Υπουργείο Πολιτισμού, Ελλάδα, επικεντρώθηκε στην συνεισφορά και τις ενέργειες της ελληνικής πλευράς στην υποστήριξη της Ουκρανίας στο χώρο του πολιτισμού.
Γενικότερα, επισημάνθηκε η ανάγκη εξεύρεσης πόρων για την ανοικοδόμηση των σχετικών μνημείων, ο ρόλος των πολιτιστικών ινστιτούτων σε προσφορά τεχνογνωσίας αλλά και στην προώθηση των αναγκών και στην διατήρηση ζωηρού του ενδιαφέροντος για την Ουκρανία, καθώς, και σε ό,τι έχει να κάνει με την ελληνική πλευρά, η πιθανή γεωγραφική επικέντρωση του ενδιαφέροντος στην περιοχή του Νότου και Ανατολικής Ουκρανίας (ήτοι στην Μαύρη Θάλασσα) όπου και υπάρχει έντονη η παρουσία ελληνικού στοιχείου.