Μαρία Σιδεράτου (αρχές 20ού αι. – μετά το 1960)
Isabelle – 1ère Mélodie για πιάνο σόλο, περ. 1930
Introduction moderato – Andante – Moderato – Andante – Allegretto
Μαρία Σιδεράτου – Isabelle–1ère Mélodie
Για τη ζωή και το έργο της συνθέτριας και πιανίστα Μαρίας Σιδεράτου τα στοιχεία είναι ελλιπή, παρά την πολυετή έρευνα. Εικάζεται πως η Σιδεράτου υπήρξε μαθήτρια του συνθέτη, μαέστρου και παιδαγωγού Σπυρίδωνα Παπασταθόπουλου. Συγκαταλέγεται σε μια πλειάδα γυναικών της αλεξανδρινής παροικίας που συνέθεσαν, ήδη από τις αρχές του 20ού αιώνα, λόγια μουσική. Μεταξύ αυτών ήταν η Ελένη Βαλαχή (ενεργή τα έτη 1945-1988), Έλλη Δέλιου (1936-2012), η Ευαγγελία Ζαχαροπούλου (τέλη 19ου αι. – [;], η Ελένη Ηλιάσκου [;], η Νίκη Νέστορος-Παπαθανασοπούλου (αρχές 20ού αι. – [;], η Ουρανία Νικολαΐδου (τέλη 19ου αι. – [;]), Ειρήνη Σιμοπούλου-Ζιάρ (1890 – [;]) και η Γεωργία Στίνη [;].
Η παρτιτούρα τής Isabelle βρέθηκε σε παλαιοπωλείο στην Αθήνα, μέσα σε φάκελο που περιείχε αποκόμματα εφημερίδων και άλλου τύπου έντυπο υλικό από την Αλεξάνδρεια. H συνθέτρια αφιέρωσε το κομμάτι στην αδελφή της, όπως υποδεικνύει σχετική σημείωση στην παρτιτούρα («à ma soeur Isabelle»). Πρόκειται για νεανική σύνθεση, γραμμένη πιθανότατα πριν από το 1920. Συνίσταται σε μια λιτή μελωδία σε ρυθμό βαρκαρόλας, επηρεασμένη από τον λυρισμό του ιταλικού μπελκάντο. Εμφανείς είναι επίσης οι επιρροές από το ύφος αντίστοιχων συνθέσεων του Επτανήσιου συνθέτη Ναπολέοντα Λαμπελέτ (ο οποίος είχε δραστηριοποιηθεί στην Αλεξάνδρεια τα έτη 1893-1895 συμβάλλοντας καθοριστικά στη μουσική εξέλιξή της), καθώς και από την αισθητική των Lieder ohne Worte (Τραγούδια χωρίς λόγια) του Φέλιξ Μέντελσον.
Κείμενο: Ναταλία Γεράκη
Μορφολογική ανάλυση έργου: Απόστολος Παληός
Ερμηνεία: Απόστολος Παληός, πιάνο
Ηχοληψία: Κώστας Κατσαντώνης | Στούντιο Ήχου ΤΜΣ ΕΚΠΑ, 2021
Η παρτιτούρα του Isabelle – 1ère Mélodie προέρχεται από το Αρχείο Ελλήνων Μουσουργών Θωμά Ταμβάκου.
ΠΗΓΕΣ
Αρχείο Ελληνικής Κοινότητας Αλεξανδρείας στο ΕΛΙΑ-ΜΙΕΤ
Αρχείο Ελλήνων Μουσουργών Θωμά Ταμβάκου
«Λίστα Μουσουργών Αλεξάνδρειας Αιγύπτου» στο Αρχείο Ελλήνων Μουσουργών Θωμά Ταμβάκου
Νικηταρίδης Νίκος, Αιγυπτιώτικες προσωπικότητες του χθες, Εκδόσεις Αγγελάκη, Αθήνα 2017
Νικηταρίδης Νίκος, Η κοινωνική ζωή των Ελλήνων της Αιγύπτου, Εκδόσεις Αγγελάκη, Αθήνα 2019
Φιλίππου Μάρω, Οι χαμένες μουσικές της Αιγύπτου. Από τον τυφλό αρπιστή στον τυφλό πιανίστα, εκδ. Κέδρος, Αθήνα 2005
Χατζηφώτης Ιωάννης Μ., Αλεξάνδρεια. Οι δύο αιώνες του νεώτερου Ελληνισμού (19ος – 20ός), εκδ. Ελληνικά Γράμματα, Αθήνα 1999