«Η Φωνή των Ελληνίδων: λέξεις, στίχοι, μουσική» — Τεργέστη

Σε αυτή την εκδήλωση-αναδρομή στη γυναικεία ελληνική λογοτεχνία ανά τους αιώνες, επιχειρείται η αποκάλυψη των μυστικών της γραφής των ευάριθμων γυναικείων λογοτεχνικών φωνών που μας είναι γνωστές.

Η πρώτη γυναικεία φωνή στην ιστορία της ελληνικής και ευρωπαϊκής λογοτεχνίας είναι της Σαπφούς, η οποία γεννήθηκε τον 7ο αιώνα π.Χ. στη νήσο Λέσβο. Λίγα αποσπάσματα έχουν σωθεί από την ερωτική και λυρική ποίηση της Σαπφούς, της «Δέκατης Μούσας», όπως την αποκάλεσε ο Πλάτων.
Μετά από αυτήν υπήρξε μία μακρά σιωπή έως τα τέλη του 9ου αιώνα μ.Χ., οπότε συναντούμε την Κασσιανή, τη μοναδική υμνογράφο και ποιήτρια της βυζαντινής περιόδου, που έγραψε ημιθρησκευτικά επιγράμματα σε βυζαντινό δωδεκασύλλαβο αλλά και ύμνους.
Η σιωπή αυτή συνεχίστηκε έως τον 19ο αιώνα, οπότε εμφανίζονται οι λόγιες Ευανθία Καΐρη και Ελισάβετ Μαρτινέγκου. Τον 20ό αιώνα πλέον, οπότε αναγνωρίζονται τα πολιτικά δικαιώματα των γυναικών, αρχίζει να εμφανίζεται δειλά ο γυναικείος γραπτός λόγος, αρχικά στο περιβάλλον της πεζογραφίας και στη συνέχεια της ποίησης. Μεταξύ των πρώτων γυναικών πεζογράφων αναφέρουμε την Γαλάτεια Καζαντζάκη, την Έλλη Αλεξίου, την Μέλπω Αξιώτη και την Διδώ Σωτηρίου. Στην ποίηση, την Μαρία Πολυδούρη, την Μυρτιώτισσα, την Ζωή Καρέλλη και την Μελισσάνθη. Στη μεταπολεμική περίοδο οι γυναίκες συνεχίζουν να συμμετέχουν έντονα στην πολιτική και κοινωνική ζωή της Ελλάδας και να εκφράζουν τη γνώμη και τα συναισθήματά τους με μια δική τους ιδιαίτερη γλώσσα, σε πεζά κείμενα ή σε στίχους, που στη συνέχεια μελοποιήθηκαν είτε από άνδρες μουσικοσυνθέτες είτε από γυναίκες μουσικοσυνθέτριες.

Η εκδήλωση, την οποία επιμελήθηκε η Μαρία Κασσωτάκη, Λέκτορας της Νεοελληνικής Γλώσσας στο Πανεπιστήμιο Τεργέστης, πραγματοποιήθηκε την 1η Δεκεμβρίου 2014 στην αίθουσα εκδηλώσεων Sala Giubileo. Πλαισιώθηκε μουσικά από τους Ιταλούς καλλιτέχνες Irene Brigitte (φωνή), Giovanni Settimo (κιθάρα), Andrea Monterosso (βιολί) και Andrejka Mozina (βιολοντσέλο), καθώς και την ελληνική χορωδία «Μεσόγειος» με μαέστρο την Ιωάννα Παπαϊωάννου. Τα ποιήματα απήγγειλαν μαθητές νεοελληνικής γλώσσας του σχολείου της Ελληνικής Κοινότητας.
Διοργανώθηκε από το Τμήμα Νεοελληνικής Γλώσσας του Πανεπιστημίου της Τεργέστης, την Ελληνική Κοινότητα Τεργέστης και το Ελληνικό Ίδρυμα Πολιτισμού Ιταλίας σε συνεργασία με το Διεθνές Φεστιβάλ «Τεργέστη-Ποίηση» και τον πολιτιστικό σύλλογο Club Athares. Επίσης τελούσε υπό την αιγίδα του Ελληνικού Υπουργείου Πολιτισμού.

Το πρόγραμμα της εκδήλωσης περιελάμβανε τα μελοποιημένα ποιήματα:
1. Σ’ αγαπώ (Ti amo), στίχοι: Μυρτιώτισσα (1885-1968), μουσική: Μάνος Χατζιδάκις (1972, Ο μεγάλος Ερωτικός) (Poesie d’amore).
2. Γιατί μ’ αγάπησες (Οι τρίλλιες που σβήνουν, 1928), στίχοι: Μαρία Πολυδούρη (1902-1930), μουσική: Δημήτρης Παπαδημητρίου (Perché mi hai amato) (Trilli che muoiono, μετάφραση: F.M. Pontani, Poeti greci del novecento, Mondadori) (1996).
3. Περιπλάνησις, από τη συλλογή Έρεβος, 1956 (Girovagando, Erebo, 1956), στίχοι: Κική Δημουλά (1931), μουσική: Θάνος Μικρούτσικος.
4. Σερενάτα, στίχοι: Μαριανίνα Κριεζή, μουσική: Λάκης Παπαδόπουλος (1984).
5. Η σωτηρία της ψυχής (La salvezza dell’anima), στίχοι: Λίνα Νικολακοπούλου, μουσική: Σταμάτης Κραουνάκης (1985).
6. Είμαι η Μαίρη (Sono Mary), στίχοι: Σώτια Τσώτου, μουσική: Αλέξης Παπαδημητρίου (1986).
7. Το τανγκό της Νεφέλης (Il tango di Nefeli), στίχοι: Χάρις Αλεξίου, μουσική: Loreena McKennit (2004).
8. Κέλομαί σε Γογγύλα (Σε φωνάζω Γογγύλα) (Ti chiamo Gònghila), στίχοι: Σαπφώ, μουσική: Μάνος Χατζιδάκις (1972, Ο μεγάλος Ερωτικός) (Poesie d’amore).