Άθως, τα χρώματα της πίστης: Έκθεση φωτογραφίας του Στράτου Καλαφάτη στο Τορίνο

O πολιτιστικός σύλλογος Piemonte – Grecia «Santorre di Santarosa», σε συνεργασία με το Ελληνικό Ίδρυμα Πολιτισμού Ιταλίας και τον Πολιτιστικό Σύλλογο Palazzo Saluzzo Paesana, διοργανώνουν στο Τορίνο φωτογραφική έκθεση του πολυβραβευμένου Έλληνα φωτογράφου Στράτου Καλαφάτη με τίτλο: «Άθως, τα χρώματα της πίστης».

Το σλάιντ απαιτεί την χρήση JavaScript.

Η έκθεση, μια παραγωγή του Μορφωτικού Ιδρύματος της Εθνικής Τράπεζας, εγκαινιάζεται, παρουσία του καλλιτέχνη, την Κυριακή, 20 Σεπτεμβρίου 2015, στις 18.00, στο Palazzo Saluzzo Paesana (via della Consolata, 1bis). Θα διαρκέσει έως τις 25 Οκτωβρίου 2015 και διοργανώνεται στο πλαίσιο του Φεστιβάλ «Torino Spiritualità», ενώ στο πλαίσιο της έκθεσης έχουν προγραμματιστεί και παράλληλες εκδηλώσεις. Την έκθεση επιμελήθηκαν η Αφροδίτη Οικονομίδου και ο Enrico Debandi, παραγωγοί πολιτιστικών εκδηλώσεων και επιμελητές εκθέσεων. Τελεί υπό την αιγίδα του Ελληνικού Υπουργείου Πολιτισμού, της Ελληνικής Πρεσβείας στη Ρώμη, της Περιφέρειας του Piemonte και του Δήμου του Τορίνο, με την ευγενική χορηγία των Μινωικών Γραμμών και της Aegean Airlines. Μετά το Τορίνο η έκθεση θα παρουσιαστεί το 2016 στη Ρώμη και στην Τεργέστη.

Έπειτα από πέντε χρόνια φωτογραφικής περιήγησης και γνωριμίας με το Άγιον Όρος, ο Στράτος Καλαφάτης μάς αποκαλύπτει τον αθέατο κόσμο της Αθωνικής Πολιτείας. Ξεκινώντας τη φωτογραφική του εργασία το 2008 και ολοκληρώνοντάς την το 2013, δημιούργησε έναν μεγάλο αριθμό φωτογραφιών, από τις οποίες επέλεξε τις 120 εικόνες που αποτελούν την έκθεση «Άθως, τα χρώματα της πίστης». Χρειάστηκαν συνολικά εικοσιπέντε επισκέψεις και διακόσιες ημέρες και νύχτες φωτογράφισης, ώστε να παρουσιάσει μια σύγχρονη εκδοχή για το τοπίο και τους ανθρώπους σε αυτόν τον ιδιαίτερο χώρο.

«Είναι δύσκολο να φωτογραφίσει κανείς το Άγιον Όρος, όχι τόσο επειδή αντιστέκεται στον κοσμικό χαρακτήρα της φωτογραφίας, αλλά κυρίως γιατί απαιτείται χρόνος για να αποκαλυφθεί. Για περισσότερα από 1000 χρόνια είναι κρυμμένο πίσω από τη σημειολογία των εικόνων, την τρυφερότητα της παράδοσης και τα θαύματα της πίστης. Ένας τόπος όπου η σιωπή και το μυστήριο εξισορροπούν το παρελθόν και το παρόν, την παράδοση και την ελευθερία, τη δύναμη και την αδυναμία, το σκοτάδι και το φως. Δεν είναι εύκολο να ξεπεράσει κάποιος τη βαριά ιστορία του, την βαθιά θρησκευτικότητα και να δημιουργήσει εικόνες οι οποίες θα σέβονται από τη μία τον τόπο και από την άλλη τη δημιουργική αυτονομία του φωτογράφου».

Οι εικόνες του Στράτου Καλαφάτη μάς μεταφέρουν τη γοητεία του Αγίου Όρους, τεκμηριώνουν τη μοναστική πολιτεία με μεγάλη ευαισθησία και καλλιτεχνική μαεστρία, αποκαλύπτοντας ταυτόχρονα την ουσία του, μέσα από ένα βλέμμα περισσότερο βιωματικό παρά αισθητικό. Αποδίδουν τη χιλιόχρονη παράδοση, την ιστορία, την πνευματικότητα, αλλά και την άγρια ομορφιά του παρθένου τοπίου, με φόρμες απολύτως σύγχρονες με την ευαισθησία του καιρού μας, με μια γραφή λάμπουσα και υποβλητική μαζί. Στοιχεία που συνδυάζονται απόλυτα, για να σχηματίσουν ένα ασυνήθιστο και ιδιοσυγκρασιακό ύφος που αποβλέπει σε έναν μόνο στόχο: να αποφύγει την απλή ντοκουμενταρίστικη αληθοφάνεια. Το ενδιαφέρον του φωτογράφου επικεντρώνει σε βάθος, στο συναίσθημα, στη λανθάνουσα ουσία, στα πρόσωπα, στις λεπτομέρειες της καθημερινής ζωής, στο αργό πέρασμα του χρόνου, στην αντίθεση ανάμεσα στον εσωτερικό πλούτο και την ασκητική φτώχεια.

«Στο Άγιον Όρος δεν γεννιούνται άνθρωποι. Πηγαίνουν εκεί από έλξη, βαθιά πίστη, ανάγκη, περιέργεια ή απελπισία…». Αυτή η φράση του Στράτου Καλαφάτη υπενθυμίζει την πιο εντυπωσιακή ιδιαιτερότητα του Αγίου Όρους, το περίφημο Άβατον. Το τυπικό της αγιορείτικης ζωής, το οποίο αφήνει το ανεξίτηλο στίγμα του στους εσωτερικούς κόσμους που ο φωτογράφος επιλέγει να μας διηγηθεί και στις προσωπογραφίες των πρωταγωνιστών τους. Σε αυτόν τον ανδροκρατούμενο κόσμο, οι ιστορίες του Καλαφάτη χρησιμοποιούν μια χρωματική παλέτα που διαθέτει πολύ περισσότερες αποχρώσεις από το αυστηρά μονόχρωμο μαύρο του ράσου. Το αποτέλεσμα είναι ένα Άγιον Όρος με λαμπερά, ενίοτε υπερκορεσμένα και εκτυφλωτικά χρώματα, τα οποία δημιουγούν μια έντονη αντίθεση, ένα chiaroscuro, που μας παραπέμπει στη ζωγραφική του Caravaggio και του Rembrandt.

Το Άγιον Όρος ήταν και είναι από τα πιο πολυφωτογραφημένα μέρη στον κόσμο. Ο Καλαφάτης υπέκυψε, όπως και πολλοί άλλοι φωτογράφοι πριν από αυτόν, στην ακαταμάχητη γοητεία του Όρους και προσπάθησε να συλλάβει την εικόνα της μοναστικής ζωής από μια νέα προοπτική. Στις αρχές του περασμένου αιώνα, επιφανή ονόματα όπως ο Stephane Passet και ο Fred Boissonnas φωτογράφισαν το πιο θεαματικό μοναστικό συγκρότημα της Ευρώπης, ενώ στη δεκαετία του ’50 και του ’60 το επισκέφθηκαν διάσημοι Έλληνες φωτογράφοι, όπως ο Τάκης Τλούπας, ο Κώστας Μπαλάφας και ο Σπύρος Μελετζής. Η νέα αυτή φωτογραφική βερσιόν του Στράτου Καλαφάτη στις αρχές του 21ου αιώνα γίνεται ένας κρίκος στη μακριά αλυσίδα των φωτογραφικών ντοκουμέντων του κέντρου του Ορδόδοξου Μοναχισμού.

«Αυτό που χαρακτηρίζει τη δουλειά του είναι ότι δεν λειτούργησε σαν τουρίστας που ψάχνει συγκινήσεις, ούτε καν σαν παρεμβατικός φωτογράφος. Μάλλον λειτούργησε σαν ανώνυμος ζωγράφος, σαν αγιογράφος που ζωγραφίζει ιστορίες αμαρτωλών και αγίων πάνω σε αρχαία ανθίβολα», σχολιάζει ο Νίκος Ξυδάκης προλογίζοντας τον κατάλογο. «Κινήθηκε με απόλυτο σεβασμό προς τους ανθρώπους και τον τόπο, γνώρισε τους προσωπογραφούμενους, τους μίλησε, φιλοξενήθηκε στα κελιά τους, δέχθηκε την ευλογία και το φίλεμά τους». Και στο τέλος κέρδισε την εμπιστοσύνη τους και την άδεια να τους απαθανατίσει με τη φωτογραφική μηχανή. Αλλά «…δεν μου επιτράπηκε να φωτογραφίσω μέσα στους ναούς, κειμήλια που είναι πνευματική ιδιοκτησία των μοναστηριών, ή όταν τελούνται μυστήρια. Τελικά ίσως αυτό ήταν για μένα το πραγματικό Άβατον» ομολογεί ο ίδιος ο καλλιτέχνης.

Βιογραφικό του καλλιτέχνη:
Ο Στράτος Καλαφάτης γεννήθηκε στην Καβάλα το 1966. Σήμερα ζει στη Θεσσαλονίκη, φωτογραφίζει, διδάσκει και οργανώνει δράσεις που αφορούν τη δημιουργική φωτογραφία. Έχει ολοκληρώσει μακροχρόνιες φωτογραφικές εργασίες, όπως οι «Αρχέτυπες Εικόνες», το «Ημερολόγιο 1998-2002», η «Saga, το «Αρχιπέλαγος» και ο «Άθως – Τα χρώματα της πίστης». Από τις εκδόσεις Άγρα κυκλοφορούν τα βιβλία του «Αρχέτυπες εικόνες» (1999), «Ομόνοια 2000 – Ταξίδι στον ομφαλό της Αθήνας» (με τον συγγραφέα Φίλιππο Φιλίππου – 2000), «Ημερολόγιο 1998 -2002» (με πρόλογο του Christian Caujolle – 2004).

Κατά τη διάρκεια της έκθεσης οργανώνονται παράλληλες εκδηλώσεις:
Στρογγυλή τράπεζα «Il Sacro senza tempo» στο πλαίσιο του Φεστιβάλ του Τορίνο «Spiritualità 2015», με θέμα το Άγιον Όρος και τον ασκητισμό γενικά. «Υπάρχουν μέρη που επιβιώνουν ως αιώνιες μορφές μέσα στον χρόνο. Είναι οι χώροι των ιερών βουνών, μοναστήρια και ασκηταριά, σύνδεσμοι μεταξύ ουρανού και γης, όπου τα πράγματα εξαϋλώνονται και το εξωτερικό τοπίο διαλύεται στο εσωτερικό όραμα». Παρασκευή 25 Σεπτεμβρίου, στις 15.30, Circolo dei Lettori di Torino, Sala Grande. Συμμετέχουν: Enzo Bianchi, Frate Antonio Belpiede, Giorgio Boatti, Protopresbitero Iossif Restagno, Στράτος Καλαφάτης.
• Συναυλίες Βυζαντινής Μουσικής από το συγκρότημα «Irini Pasi Ensemble».
• Διαλέξεις με θέμα τη Βυζαντινή Ιστορία και τη Βυζαντινή Τέχνη.

Πληροφορίες για τον εκθεσιακό χώρο, το Palazzo Saluzzo Paesana:
Το παλάτι των Μαρκησίων Saluzzo Paesana χτίστηκε από τον Gian Giacomo Plantery μεταξύ 1715 και 1722, κατ’ εντολήν του Baldassarre Saluzzo Paesana, και είναι ένα από τα μεγαλύτερα αριστοκρατικά κτίρια του Τορίνο. Η αρχιτεκτονική και η διακόσμησή του συνοψίζουν τα πρότυπα της εποχής, συνδυάζοντας τις ανάγκες καταξίωσης και αυτοπροβολής του οίκου με την ορθολογική εκμετάλλευση των χώρων του αρχοντικού. Τα κεντρικά διαμέρισματα των Μαρκησίων, που διατηρούν ακόμα την επίπλωση και τη διακόσμηση του δέκατου όγδοου αιώνα, μεταξύ των οποίων τοιχογραφίες οροφής και πόρτες διακοσμημένες από τον Domenico Guidobono, ανακαινίστηκαν από την τωρινή ιδιοκτησία σαν εκθεσιακός χώρος που φιλοξενεί πολιτιστικές εκδηλώσεις και δρώμενα.

«Άθως, τα χρώματα της πίστης» του Στράτου Καλαφάτη
Επιμέλεια: Αφροδίτη Οικονομίδου και Enrico Debandi
Διάρκεια: 20 Σεπτεμβρίου – 25 Οκτωβρίου 2015
Χώρος: Palazzo Saluzzo Paesana, Via della Consolata 1bis, Torino, Ιταλία
Ωράριο λειτουργίας:
Τρίτη – Σάββατο: 15.00 – 19.00
Κυριακή: 11.00 – 19.00
Δευτέρα: κλειστά
Η είσοδος είναι ελεύθερη στο κοινό
Επισκέψεις εκτός ωραρίου και ξεναγήσεις κατόπιν ραντεβού: τηλ. +39 347 0103021
Εγκαίνια: Κυριακή 20 Σεπτεμβρίου 2015, 18:00
Κατάλογος: Εκδόσεις Άγρα, 216 σελίδες, εισαγωγικό κείμενο Ν. Ξυδάκης
Πληροφορίες: afrodite.contact@gmail.com